English
SON MƏQALƏLƏR
Müsəlmanların yanlış anladığı məsələlərdən biri də müəyyən bir şəxsin nöqsanı ilə həmin şəxsin bidətini fərqləndirə bilməməkdir. İnsanlar müəyyən bir şəxsin nöqsanları ilə bağlı danışmaq haqda olan qadağaları bidətlərə də aid edərək, bidət görəndə susmağın yaxşı olduğunu düşünürlər.
Şeyx Rabi ibn Hədi əl-Mədxali (Allah onu qorusun) verilən sual: Təəssübkeşliyin təhlükəsini bizə açıqlayardınız. Xüsusən də bəzi tələbələr bəzi şəxslərə təəssübkeşlik edir, öz dostluq və düşmənçiliyini də bunun üzərində qururlar.
Zənnimcə “Müsəlman qardaşlar” təşkilatı (ərəbcə “İxvanul Muslimin”) XX və XXI əsrlərin ən nüfuzlu müsəlman siyasi təşkilatıdır. 1928-ci ildə məktəb müəllimi, sufi əqidəsinə mənsub olan Həsən əl-Bənnanın əsasını qoyduğu “Müsəlman Qardaşlar” təriqəti qısa müddət ərzində bütün dünya müsəlmanları arasında geniş populyarlıq qazandı.
Şeyx Əli ibn Huseyn əl-Huzeyfiyə belə bir sual verilir: “Bəzi insanlar şeyx Rabinin bəzi cərh olunmuşlar barədə sözünü, şeyx Rabinin onları cərh etməsini rədd edirlər, misal üçün Əbul-Həsən əl-Məribi, Əli Hələbi və s. Başqa hörmətli şeyxlərin bunlar barədə təzkiyyələrini dəlil gətirirlər və deyirlər ki, "bu məsələdə şeyx Rabiyə müxalif olanlar şeyx Rabinin şeyxləri yerindədirlər". Bu kəslərə necə cavab verək?”
Musəlmanların əmr sahiblərinə qarşı olan səhih əqidələri
Sual 93.
Əhli-Sünnənin əmr sahiblərinə qarşı olan etiqadı nədir?
Cavab:
Sual 93.
Əhli-Sünnənin əmr sahiblərinə qarşı olan etiqadı nədir?
Cavab:
Şeyx Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albaniyə belə bir sual verirlər:
"Hörmətli şeyx! Burada gənclər bəzi qaydalar ilə hərəkət edirlər. O qaydalar bunlardır:
“Kim kafiri təkfir etməsə o şəxs özü kafirdir”
“Kim bidətçini bidətçi elan etməzsə o özü bidətçi olur”
“Kim bizimlə deyilsə, bizə qarşıdır”
Şeyx sizin bu qaydalar barədə rəyiniz nədir? Həmçinin, bu qaydalar haradan gəlmişdir və bu qaydaların əsasını kim qoymuşdur?"
"Hörmətli şeyx! Burada gənclər bəzi qaydalar ilə hərəkət edirlər. O qaydalar bunlardır:
“Kim kafiri təkfir etməsə o şəxs özü kafirdir”
“Kim bidətçini bidətçi elan etməzsə o özü bidətçi olur”
“Kim bizimlə deyilsə, bizə qarşıdır”
Şeyx sizin bu qaydalar barədə rəyiniz nədir? Həmçinin, bu qaydalar haradan gəlmişdir və bu qaydaların əsasını kim qoymuşdur?"
Şeyxul İslam İbn Teymiyyənin (Allah ona rəhm etsin) təkfir etmək haqda belə buyurmuşdur:
İxvanların müəyyən xüsusiyyətləri var ki, bu xüsusiyyətlərlə onları tanımaq olar:
1. Onlar əqidə məsələlərinə xüsusən də rəhbərləri dinləmək və onlara itaət məslələrində diqqət etmirlər. Onların arasında elələri də var ki, bu məsələyə diqqət yetirsə də, rəhbərlərə qarşı çıxanları pisləmir, hətta belə fikirdə olanları tərifləyir və ya onun haqqında susurlar.
1. Onlar əqidə məsələlərinə xüsusən də rəhbərləri dinləmək və onlara itaət məslələrində diqqət etmirlər. Onların arasında elələri də var ki, bu məsələyə diqqət yetirsə də, rəhbərlərə qarşı çıxanları pisləmir, hətta belə fikirdə olanları tərifləyir və ya onun haqqında susurlar.
عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ أَنَّهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ يَقُولُ: يَخْرُجُ فِيكُمْ قَوْمٌ تَحْقِرُونَ صَلاَتَكُمْ مَعَ صَلاَتِهِمْ وَصِيَامَكُمْ مَعَ صِيَامِهِمْ وَعَمَلَكُمْ مَعَ عَمَلِهِمْ وَيَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ لاَ يُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُمْ يَمْرُقُونَ مِنْ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ السَّهْمُ مِنْ الرَّمِيَّةِ يَنْظُرُ فِي النَّصْلِ فَلاَ يَرَى شَيْئًا وَيَنْظُرُ فِي الْقِدْحِ فَلاَ يَرَى شَيْئًا وَيَنْظُرُ فِي الرِّيشِ فَلاَ يَرَى شَيْئًا وَيَتَمَارَى فِي الْفُوقِ.
أَنَّ حُذَيْفَةَ حَدَّثَهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : إِنَّ مَا أَتَخَوَّفُ عَلَيْكُمْ رَجُلٌ قَرَأَ الْقُرْآنَ حَتَّى إِذَا رُئِيَتْ بَهْجَتُهُ عَلَيْهِ ، وَكَانَ رِدْئًا لِلْإِسْلاَمِ ، غَيَّرَهُ إِلَى مَا شَاءَ اللَّهُ ، فَانْسَلَخَ مِنْهُ وَنَبَذَهُ وَرَاءَ ظَهْرِهِ ، وَسَعَى عَلَى جَارِهِ بِالسَّيْفِ ، وَرَمَاهُ بِالشِّرْكِ ، قَالَ : قُلْتُ : يَا نَبِيَّ اللَّهِ ، أَيُّهُمَا أَوْلَى بِالشِّرْكِ ، الْمَرْمِيُّ أَمِ الرَّامِي ؟ قَالَ : بَلِ الرَّامِي.
Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) demişdir: “...Məndən sonra çoxlu ixtilaflar görəcəksiniz. Mən sizə mənim sünnəmə və hidayətdə olan Raşidi xəlifələrin sünnəsinə sarılmağınızı tövsiyə edirəm. Ondan arxa dişlərinizlə möhkəm yapışın. Sonradan uydurulan yeniliklərdən uzaq durun. Həqiqətən də hər bir bidət zəlalətdir”. (İbn Macə, 42. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir). Biz də həmin yol ilə gedirik, lakin bundan başqasına etiqad edən və ya bundan başqası ilə əməl edən özünü necə vəsfləndirsə də, Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) yolu ilə getmiş sayılmır.
Əbul-Aliyə ər-Rəyəhi (Allah ona rəhm etsin) belə deyir: "Bilmirəm bu iki nemətin hansı mənim üçün daha böyükdür: Allahın məni İslama hidayət etməsimi, yoxsa məni Haruriyə firqəsindən (xavariclərdən) etməməsimi". (İbn Sad "Tabaqat" 7/114; Abdur-Razzaq, 18667; Əbu Nueym "Hilyətl-Əuliyə" 2/218. Əbul-Aliyə Rafi b. Mihran tabiin olub, hicrətin 90-cı ildə dünyasını dəyişmişdir.
Müsəlman qazancının, yeməyinin, içməyinin halal olmasına xüsusi diqqət yetirməli və bu məsələdə də şəriət əhkamlarına riayət etməlidir. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bədənini haramla bəsləyən üçün axirətdə şiddətli cəzanın olacağını bildirmişdir: "Hər bir haram qida ilə bəslənən bədən Cəhənnəm odunda yanmağa daha layiqdir". (ət-Tabərani, "Sahih əl-Cəmi" əsəri, 4519). Uca Allah buyurur: "Sən onların bir çoxunu günaha, düşmənçiliyə və haram yeməyə tələsən görürsən.
Şeyx Fovzana (Allah onu qorusun) sual verilir: "İstər dostluq və düşmənçilik məsələsində olsun, istərsə də əmr sahiblərinə - əməlisaleh və ya günahkar - qulaq asıb itaət etmək məsələsində olsun, digər məsələlərdə müvafiq olsa da, bu məslələrdə "Nicat Tapmış Firqə" (Firqatun-Nəciyə), "Kömək Olunmuş Tayfaya" (Taifətul-Mənsura) müxalif olan sələf mənhəcindən çıxırmı?"
Şeyx Fovzana (Allah onu qorusun) sual verirlər: Günümüzdə cavanlar arasında tənqid məsələlərində muvazənət lazımdır. Deyirlər ki, “əgər bir insanın xətalarını bəyan etdinsə, belə olan halda onun yaxşı əməllərini də zikr etmək lazımdır. Bu da insaf və ədalət babındandır. Tənqid məsələlərində belə bir minhəc doğrudurmu? Tənqid halında yaxşı əməlləri qeyd etmək mənə vacibdirmi?
İmam ət-Tahavi (Allah ona rəhm etsin) demişdir: “Biz - zülm etsələr belə - imamalarımıza və əmr sahiblərimizə qarşı xurucu icazəli görmürük. Biz onlara qarşı bəd dua etmirik, onlara olan itaətdən əl çəkmirik (imtina etmirik), nə qədər ki, asiliyi əmr etmirlər - onlara olan itaəti fərz olaraq Allaha olan itaətdən sayırıq. Onların islahı və salamat olmaları üçün Allaha dua edirik”. (əl-Aqidətut-Tahaviyyə, səh. 47-48, 379). Yəni, asilik olan şeydə onlara itaət olunmur, digər şeylərdə itaət olunur. Yoxsa, müəyyən asiliyi əmr etdiyinə görə ona itaətdən tamamilə əl çəkilmir.
Müasir dövrdə firqələr çoxaldığına görə dəvətçilərin də sayı çoxalmışdır, lakin bu onların hamısının Allaha dəvətə çağırması demək deyil. Bu firqələr əksinə, dəvətdə münaqişələrə, uğursuzluğa, həqiqi dəvətin zəifləməsinə səbəb olurlar. Uca Allah buyurur: “Allaha və Onun Elçisinə itaət edin, bir-birinizlə mübahisə etməyin, yoxsa ruhdan düşər və zəifləyərsiniz” (əl-Ənfal, 46); “Özlərinə aydın dəlillər gəldikdən sonra firqələrə ayrılıb ixtilaf edənlər kimi olmayın”. (Ali-İmran, 105).
Quranda buyurulduğu kimi, alimlər Allah tərəfindən ucaldılmış və təriflənmiş kimsələrdir:
“Allah da sizdən iman gətirənlərin və özlərinə elm verilmiş kimsələrin dərəcələrini ucaltsın”. (əl-Mucadələ, 11).
“De: “Heç bilənlərlə bilməyənlər eyni ola bilərmi? Bundan ancaq ağıl sahibləri düşünüb ibrət alarlar”. (əz-Zümər, 9).
Uca Allah alimləri mələklərlə birlikdə zikr edərək deyir:
“Allah da sizdən iman gətirənlərin və özlərinə elm verilmiş kimsələrin dərəcələrini ucaltsın”. (əl-Mucadələ, 11).
“De: “Heç bilənlərlə bilməyənlər eyni ola bilərmi? Bundan ancaq ağıl sahibləri düşünüb ibrət alarlar”. (əz-Zümər, 9).
Uca Allah alimləri mələklərlə birlikdə zikr edərək deyir:
Şeyx Abdul-Əziz ibn Bəzz (Allah ona rəhm etsin) daxil olmaqla böyük alimlər heyətinin ər-Riyad şəhərində baş vermiş partlayışla bağlı fətvasında deyilir:
"Böyük alimlər heyəti son zaman baş verən bu düşmənçiliyi cinayət və iyrənc əməl hesab edir. Bu bir xəyanətdir. Dinin insanlara verdiyi yaşam, mal-dövlət, əminamanlıq və sabitlik haqqına qarşı təcavüzdür. Bunu yalnız nifrətlə, xəyanətlə, həsədlə, zülmlə, düşmənçiliklə, həyata və xeyrə nifrətlə dolmuş cinayətkar nəfs edə bilər. Müsəlmanlar belə əməllərin haram olmasında yekdil rəydədirlər.
"Böyük alimlər heyəti son zaman baş verən bu düşmənçiliyi cinayət və iyrənc əməl hesab edir. Bu bir xəyanətdir. Dinin insanlara verdiyi yaşam, mal-dövlət, əminamanlıq və sabitlik haqqına qarşı təcavüzdür. Bunu yalnız nifrətlə, xəyanətlə, həsədlə, zülmlə, düşmənçiliklə, həyata və xeyrə nifrətlə dolmuş cinayətkar nəfs edə bilər. Müsəlmanlar belə əməllərin haram olmasında yekdil rəydədirlər.
Dəlillsiz, kor-koranə təqlid haramdır. Burada, alimlərə aid vacib bir məsələyə toxunmaq gərəkdir, çünki bu məsələdə bir çox müsəlmanlar ifratçılığa yol verərək, alimlərin səhih hədislərə müxalif olduqları rəylər üzərində israr edərək həmin rəyləri təqib etməkdədirlər. Onu da bilmək lazımdır ki, alimlərin arasında səhvə yol verməyən kimsə mövcud deyil.