Əgər müəyyən bir yerdə batil fikir yayılbsa və filankəsin adını çəkməyə ehtiyac yoxdursa, yalnız bu fikirdən çəkindirirsən. Əgər həmin yerdə həmin batil fikir müəllifinin dəvətçilərindən və onu dəstəkləyənlərdən varsa, o adamın adını çəkirsən. Bu daha tutarlı olur və insanlar söhbətin konkret olaraq kimdən və nədən getdiyini başa düşürlər. Demək ki, "filankəsləri kim idi tanıyan", "onun heç bir kitabı burada tədris edilmir", nəyə görə onun haqqında danışılır" və s. bu da görsədir ki, belə şübhələr yayanlar, bu etirazı edənlər özləri onu müdafiə edənlərdir.
bidətçilərlə münasibət
Cahillik Əhli Sünənin alimlərinin əksəriyyətinə (cumhura) görə üzrlüdür. Şeyx İbn əl-Useymin (Allah ona rəhm etsin) buyurur: “Cahilliyin üzürlü olması Quran və Sünnədən götürülmüşdür. Bir nəfər dəlil gətirə bilməz ki, insan cahilliyinə görə üzürlü deyildir. Çünki, Uca Allah buyurur: “Biz müjdə verən və qorxudan elçilər göndərdik ki, insanların elçilərdən sonra Allaha qarşı bir bəhanəsi olmasın”. (ən-Nisa, 165). Əgər cahillik üzr olmasaydı, Rəsulların göndərilməsində heç bir fayda olmazdı.
Şeyx Fovzana (Allah onu qorusun) belə bir sual verirlər: “Müxalif mənhəclərdən və müxalif mənhəclərin dəvətçilərindən çəkindirmək müsəlmanları parçalamaqdan, onların səflərini bölməkdən sayılırmı?”
Şeyx Fovzan (Allah onu qorusun) cavab verərək buyurur: “Sələf mənhəcinə müxalif olan mənhəclərin hamısından çəkindirmək, müsəlmanların sözlərini cəm eləmək sayılır və onların səflərini parçalamaq hesab olunmur. Çünki, müsəlmanların səflərini parçalayan şey sələf mənhəcinə müxalif olan mənhəclərdir”. (“Yeni Mənhəclərə Dair Faydalı Cavablar, sual 57, səh. 148).
Şeyx Süleyman ər-Ruheyli (Allah onu qorusun) buyurur: "İmam Malikin (Allah ona rəhm etsin) dediyi kimi “Batilə yaxın durmaq həlakdır”. Buna görə də, əgər bir şəxs bidətlə tanınarsa, hava əhlindən olması ilə tanınar. Həmçinin, öz fənnində əlinə bayraq verilmiş imam olmazsa, kitablarında xeyir olsa belə bu şəxsdən elm almaq məsləhət bilinməz və kitablarının oxunması məsləhət bilinməz! Əgər elm əhli bir şəxsdən çəkindiriblərsə, elm tələbəsi öz tələbələrinə onun kitablarını məsləhət görə bilməz! Onun kitablarında olan xeyir başqa kitablarda da mövcuddur.
Şeyx İbn Bəzə (Allah ona rəhm etsin) belə dir sual verilir:
Sual: "Əşarilər Əhli-Sünnədən sayılırlarmı? Xahiş edirik ki, bu məsələyə bir açıqlama gətirəsiniz!"
"Cərh" sözü "yaralamaq" sözündəndir. Yəni, həmin kəsə cərhə səbəb olan hər hansı bir şeyə görə tənə etmək, yaralamaq. Ola bilsin cərh insanın yaddaşına aid olsun - əgər hədis raviləri barəsində danışılırsa, ola bilsin dininə bağlı olsun. Birinci halda o kəsdən hədis götürülməsə də belə, lakin ona bidətçi deyilmir. Həmin kəs Əhli-Sünnədən də ola bilər və bu cür ravilər çox olub. Lakin ikinci halda, yəni dininə bağlı səbəbə görə cərh olunarsa, əgər həmin kəs Əhli-Sünnədəndirsə, barəsində təriflər varsa, onda cərh təfsilatlı olmalı və səbəbi bəlli olmalıdır.
Bundan öncəki iki məqaləmizdə (Mümeyyilər kimlərdir və ya ixvanlığın yeni siması 1-ci hissə, 2-ci hissə) sərhədlərin silinməsi fitnəsinin tərəfdarlarının – mumeyyilik fitnəsinin meydana gəlməsi və bu ideologiyanın Adnan Arur və Əbul-Həsən Məribinin başçılığı altında təkamülü barədə danışdıq.
“Sərhədlərin silinməsi” prinsipinin banisi olan ideoloqların ikinci fitnə dalğası
Əgər oxucu “ixvançılıq”, “qutbçuluq” və “sürurilik” kimi anlayışlarla yaxşı tanış deyilsə, ona “Sururilər və Qutbçular, yaxud sələfilik cildinə girmiş İxvanlar” məqaləsini və ya bu anlayışlarla yaxşı tanış ola biləcəyi digər məqalələri oxumağı israrla tövsiyyə edirik. Əks halda, oxucu bu məqaləni anlamaqda bəzi çətinliklərlə üzləşəcək.
Rəhman və Rəhim olan Allahın adı ilə
Giriş
Müsəlmanların yanlış anladığı məsələlərdən biri də müəyyən bir şəxsin nöqsanı ilə həmin şəxsin bidətini fərqləndirə bilməməkdir. İnsanlar müəyyən bir şəxsin nöqsanları ilə bağlı danışmaq haqda olan qadağaları bidətlərə də aid edərək, bidət görəndə susmağın yaxşı olduğunu düşünürlər.
Şeyx Rabi ibn Hədi əl-Mədxali (Allah onu qorusun) verilən sual: Təəssübkeşliyin təhlükəsini bizə açıqlayardınız. Xüsusən də bəzi tələbələr bəzi şəxslərə təəssübkeşlik edir, öz dostluq və düşmənçiliyini də bunun üzərində qururlar.
Şeyx Əli ibn Huseyn əl-Huzeyfiyə belə bir sual verilir: “Bəzi insanlar şeyx Rabinin bəzi cərh olunmuşlar barədə sözünü, şeyx Rabinin onları cərh etməsini rədd edirlər, misal üçün Əbul-Həsən əl-Məribi, Əli Hələbi və s. Başqa hörmətli şeyxlərin bunlar barədə təzkiyyələrini dəlil gətirirlər və deyirlər ki, "bu məsələdə şeyx Rabiyə müxalif olanlar şeyx Rabinin şeyxləri yerindədirlər". Bu kəslərə necə cavab verək?”
Musəlmanların əmr sahiblərinə qarşı olan səhih əqidələri
Sual 93.
Əhli-Sünnənin əmr sahiblərinə qarşı olan etiqadı nədir?
Cavab:
Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) demişdir: “...Məndən sonra çoxlu ixtilaflar görəcəksiniz. Mən sizə mənim sünnəmə və hidayətdə olan Raşidi xəlifələrin sünnəsinə sarılmağınızı tövsiyə edirəm. Ondan arxa dişlərinizlə möhkəm yapışın. Sonradan uydurulan yeniliklərdən uzaq durun. Həqiqətən də hər bir bidət zəlalətdir”. (İbn Macə, 42. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir). Biz də həmin yol ilə gedirik, lakin bundan başqasına etiqad edən və ya bundan başqası ilə əməl edən özünü necə vəsfləndirsə də, Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) yolu ilə getmiş sayılmır.
Şeyx Fovzana (Allah onu qorusun) sual verirlər: Günümüzdə cavanlar arasında tənqid məsələlərində muvazənət lazımdır. Deyirlər ki, “əgər bir insanın xətalarını bəyan etdinsə, belə olan halda onun yaxşı əməllərini də zikr etmək lazımdır. Bu da insaf və ədalət babındandır. Tənqid məsələlərində belə bir minhəc doğrudurmu? Tənqid halında yaxşı əməlləri qeyd etmək mənə vacibdirmi?
Şeyx Abdul-Əziz ibn Bəzz (Allah ona rəhm etsin) daxil olmaqla böyük alimlər heyətinin ər-Riyad şəhərində baş vermiş partlayışla bağlı fətvasında deyilir:
"Böyük alimlər heyəti son zaman baş verən bu düşmənçiliyi cinayət və iyrənc əməl hesab edir. Bu bir xəyanətdir. Dinin insanlara verdiyi yaşam, mal-dövlət, əminamanlıq və sabitlik haqqına qarşı təcavüzdür. Bunu yalnız nifrətlə, xəyanətlə, həsədlə, zülmlə, düşmənçiliklə, həyata və xeyrə nifrətlə dolmuş cinayətkar nəfs edə bilər. Müsəlmanlar belə əməllərin haram olmasında yekdil rəydədirlər.
Təbdi edərkən hüccət qaldırmaq şərtdirmi? Bəzi insanlar var ki, İbn Teymiyyənin “Minhəcus-Sunnə” kitabındakı sözünü dəlil gətirirlər. Sözün mahiyyəti belədir: “Müəyyən şəxsin bidətçi olması hökmü yalnız şərtlərin ödənilməsi və maneələrin aradan qalxmasından sonra verilməlidir”. Halbuki, bu fikrə müxalif olanlar İbn Teymiyənin başqa sözünü dəlil gətirirlər. Bu sözün İbn Teymiyyəyə nisbət olunması nə dərəcədə doğrudur? Müəyyən şəxsə bidətçi hökmü verərkən hüccətin qaldırılmasının şərt olub-olmaması məsələsində, hətta hökmü verən şəxslər alim olsalar belə doğru rəy hansıdır?
İmam Səhl ibn Abdullah ət-Tustəri (Allah ona rəhm etsin) buyurur: "Əgər insan bu on xisləti özündə görərsə, onda o, Əhli-Sünnənin yolu üzərindədir:
1. Camaatı tərk etmir;
2. Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) səhabələrini söymür;
3. Bu ümmətə qılıncla xuruc etmir (qarşı çıxmır);
4. İmanda şəkk etmir;
5. Qədəri inkar etmir;
6. Dində qadağan olunan mübahisələr etmir;
7. Qiblə əhlindən olan insan öldüyü zaman ona (cənazə) namazı qılmağı tərk etmir;
8. Xufların (corabların) üzərinə məsh çəkməyi tərk etmir;
Müəyyən bir şəxsin xətasını və ya bidətini ortaya qoyduqda, insanlarda həmin şəxsə qarşı təzim, hörmət və məhəbbət nəticədə həmin şəxsin xətasının insanlar tərəfindən qəbul edilməməsinə gətirib çıxara bilər. Bu da insanlarda olan elmsizlkdən və o insan barədə olan gözəl zəndən, insanlar elmsizliyinə görə həmin fikrin xəta olduğunu bilmədiklərinə görə, həmin şəxsə olan təəssübkeşliyə və s. irəli gələ bilər.