Birincisi, insanın Allahın hökmündən başqa bir hökmlə hökm etməsi, onun “mən də Allahla bərabər, Ona xas olan bir işdə Onunla eyniyəm” deməsi mənası vermir. İnsan öz hökmünün Allahın hökmü ilə bərabər və ya daha üstün olduğunu iddia etmədikcə, onun Allahın hökmü ilə hökm etməməsindən bu anlaşılmaz.

Bu ayə yalnız dini tamamilə dəyişənlərə şamil edilmişdir, çünki bu ayə iki vəsfi özündə cəm edəni təkfir etmişdir. Birinci - hər hansısa bir hökmü qanun etmək. İkinci - onu şəriətə aid etmək, yəni dindən saymaq. Buna təbdil hökmü deyilir. Təbdil hökmü – bir kəsin Allahın hökmü ilə hökm etməyərək, bu hökmün Allahın hökmü olduğunu iddia etməsidir. Bu da böyük küfrdür və insanı dindən çıxarır. İbn Teymiyyə (Allah ona rəhm etsin) deyir: “İnsan üzərində icma edilmiş bir halalı haram, haramı halal, icma ilə şəriətdən olan bir şeyi dəyişdirərsə, alimlərin ittifaqı əsasında kafir və mürtəd olar.

Buna iki yöndən cavab verilir.

Bu, heç bir əsası olmayan batil şübhədir. Belə ki, heç bir sələf alimi İbn Teymiyyənin (Allah ona rəhm etsin) tövhid məsələlərində cahilliyin üzrlü olması haqda xəta etdiyini deməmişdir. Həqiqətdə də İbn Teymiyyə (Allah ona rəhm etsin) tövhid məsələlərində cahilliyin üzrlü olması haqda bir çox dəlilləri qeyd etmiş və cahilliyin bütün məsələlərdə üzrlü olmasın daha üstün rəy hesab etmişdir.

1. Biz ixtilaf anında Kitab və Sünnəyə qayıtmağa əmr olunmuşuq. Belə ki, Uca Allah buyurur: “Ey iman gətirənlər! Allaha və Elçisinə itaət edin, həm də özünüzdən olan rəhbərlərə şəriətə uyğun şəkildə itaət edin. Əgər bir şey haqqında mübahisə etsəniz, Allaha və Axirət gününə inanırsınızsa, Allaha və Onun Elçisinə müraciət edin. Bu, sizin üçün daha xeyirli və nəticə etibarilə daha yaxşıdır” (ən-Nisa, 59). Müsəlman rəhbər zalım olsa, malını əlindən alsa, üsyankar birisi olsa belə ona qarşı çıxmağı qadağan edən və ona qulaq asıb itaət etmək haqda onlarla hədislər var.

Bu sözün xətadır. Belə ki, Əhli Sünnədən olanın fiqh və əqidədə etdiyi xətalara baxış eyni deyil. Fiqhdə xəta etdikdə ona nəsihət olunur və onun gətirdiyi rəy dəlillər vasitəsilə ona bildirilir. Bu da onun Əhli Sünnədə qalmasına maneə deyil və bu rəyi ilə də Əhli Sünnədən sayılır. Əqidə məsələsində isə xəta etdikdə ona səhv fikirləri bəyan edilir və bu fikrindən dönməsinə çağırılır. Batil fikrindən dönməsə çəkindirilir. Bunun da faydası olmasa təbdi (bidətçi) elan edilir. Diqqət etmək lazımdır ki, əqidə məsələsində səhv fikir üzərində israr edənə bu məsələlər izah edilməlidir.

İslam beş əsas üzərində qurulmuşdur. Şəhadət gətirərək Uca Allaha və Onun Rəsuluna (salləllahu aleyhi və səlləm) iman gətirən şəxs İslama girmiş olur, amma bundan sonra ondan namaz, zəkat, oruc, həcc kimi vacib əməllər tələb olunur. Əksər İslam alimlərinə görə, vacibliyinə inanaraq namaz qılmayan kafir yox, böyük günah sahibi olan müsəlmandır. Bu alimlərə görə namaz qılmayan, amma Uca Allaha və Onun Peyğəmbərinə (salləllahu aleyhi və səlləm) iman gətirərək özünü müsəlman adlandıran adama "kafir" deməyin qadağan olmasının dəlillərindən bəziləri bunlardır:

Muhəmməd ibn Abdul-Vahhəb (Allah ona rəhm etsin) buyurur: “Əgər biz Abdul-Qadir və Əhməd əl-Bədəvinin qəbirlərinin üzərində olan bütlərə ibadət edənləri cahillikləri və onlara heç kimin tənbeh etməmələrinə görə təkfir etmiriksə, biz Allaha şərik qoşmayanı necə təkfir edə bilərik? Həqiqətən, bu çox böyük bir böhtandır”. (Durarus-Səniyyə, 1/66). “O ki qaldı, düşmənlərimin mənim haqqımda guyə ki, mən zənnə və dostluğa görə və ya hüccət qaldırılmayan cahili təkfir edirəm. Həqiqətən du açıq-aydın bir böhtandır”. (Məcmuu Məlifət, 3/14)

“Filan günahkar sənin qardaşındırmı?” sualı düzgün deyil. “Filankəs müsəlmandır” deyilməlidir. Ümumi qaydada bütün müsəlmanlar dində bacı-qardaş sayılırlar və Uca Allah müsəlmanların qanını, malını, namusunu haram etmişdir. Bu barədə bir çox aydın ayə və hədislər var. Peyğəmbər (salləllahu aleyni və səlləm) demişdir: “Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır; ona zülm etməz və onu ələ verməz. Kim qardaşının ehtiyacını ödəyərsə, Allah da onun ehtiyacını ödəyər. Kim bir müsəlmanı bir sıxıntıdan qurtararsa, Allah da onu Qiyamət gününün sıxıntılarının birindən qurtarar.