İmam Əbu Cəfər ibn Harun (Allah ona rəhm etsin) demişdir: “İmam Əhməd ibn Hənbəli pisləyən kimsəyə rast gəlsən, bil ki o, zəlalətdə olan bidət əhlindəndir”. (Cərhu vət-Təadil, 308).
İmam Əbu Hatim (Allah ona rəhm etsin) demişdi: “Əbu Zuraya nifrət edən kimsəyə rast gəlsən, bil ki o, bidət əhlindəndir”. ("Tarix əl-Bağdad” 10/ 329).
Şeyxul-İslam İbn Teymiyyə (Allah ona rəhm etsin) buyurur: "Kim araşdırmadan öz havasına tabe olaraq hər hansı bir şəxsi təqlid edər, elmi olmadan sanki "haqq həmin şəxs ilədir" deyə ona əli və dili ilə yardım edərsə, bu şəxs cahillərdəndir. Əgər həqiqətən də tabe olduğu şəxs düzgün olsa belə həmin şəxsin bu əməli (yəni təqlidi) saleh əməl deyil. Həmçinin, əgər tabe olduğu şəxs xəta edərsə, onda həmin kəs (yəni təqlid edən) günah qazanır.
Dahi alim şeyx Rabi əl-Mədxəli (Allah onu qorusun) buyurur: "Dağ kimi alimlər misal olaraq - İbn Sirin və Əyyub əs-Səxtəyani (bidət-əhli) onlara Quran oxumaqdan sual versəydilər belə bidət-əhlinin sözlərinə qulaq asmaqdan üz çevirərdilər. Bütün bunları əqidələrini qorumaq və fitnəyə düşməkdən qorunmaq üçün edərdilər. Neçə-neçə böyük alimlər olub ki, batil-əhlinin tələlərinə düşmüşlər. Onlardan misal olaraq;
1. Qeys ibn Əbi Həzim deyir: "Əbu Bəkr (Allah ondan razı olsun) qalxdı, Allaha həmd, səna etdikdən sonra dedi: "Ey insanlar! Siz bu ayəni oxuyursunuz:
Hafiz İbn Racəb (Allah ona rəhm etsin) deyir: "Əgər bilinərsə ki, kimsə hər hansı bir alimə etdiyi rəddi ilə Allah və Onun Rəsulu (salləllahu aleyhi və səlləm) üçün olan nəsihəti qəsd edib, onda o rədd edən kəslə ikramla, ehtiramla və təzimlə müamələ olunması əvvəldə sadaladığımız imamlar kimi vacib olur. Yox əgər bilinərsə ki, kimsə öz rəddi ilə onları aşağı tutmağı, məzəmmət etməyi, ayıblarını ortaya qoymağı istəyir, onda bu kəs cəzaya layiq olur ki, o və onun kimiləri bu haram olan rəzalətlərdən çəkinsinlər".
Şeyx əl-Albaniyə (Allah ona rəhm etsin) sual verirlər: Bəziləri rəddiyyəni çap etməmişdən öncə bir nüsxəsini rədd etdiyin kəsə göndərməyi şərt görürlər ki, o da görsün və deyirlər ki, sələf mənhəci budur.
Bu iki sinif arasını eyni tutmaq və ya müqayisə etmək olmaz, çünki Hafiz ən-Nəvəvi və Hafiz İbn Həcər (Allah onlara rəhm etsin) kimi alimlərə hüccət qaldıran olmadığına görə onlar düşdükləri bəzi bidətlərdə üzürlüdürlər. Bu üzrlərdən:
- Onların usulları sələfi usulları idi, bu usulları da öz kitablarında bəyan etmişlər, lakin bəzi yerlərdə ayaqları sürüşüb, batilə düşmüşlər;
- Onların vaxtlarında Əşarilik çox şiddətli bir şəkildə yayılmışdır;
- Belə zənn etmişlər ki, Əbul-Həsən əl-Əşari bu təvil etiqadını tövbəsindən sonra demişdir;
Sual: Xəta rəy üzərində camaatda olmaq düzgün rəy üzərində ixtilafda olmaqdan daha xeyirlidirmi?
Şeyx Raslən (Allah onu qorusun) buyurur: “Bəzi insanlar deyir ki, “cərh və tədil elmi artıq öz əhli ilə birlikdə qəbirdədir. Çünki, bu elm hədis raviləri və xəbərləri nəql edənlərlə bağlıdır. Ona görə də bu elm artıq ölüb və mövcud deyil”. Cərh və tədili bu cür inkar etmək - buludsuz gündə günəşi səmadan inkar etmək kimidir. Bidət əhlinə qarşı susmaq, onlara qarşı çıxanlara, onların halını bəyan edənlərə və onlardan çəkindirənlərə düşmən olmaq - şəriətin bidət əhlinə qarşı qoyduğu cəzanı aradan götürməkdir.
Alim və lakin...
O - alim, zahid, təqva əhli, bir çox hədisi əzbərdən bilən və çox asanlıqla kövrələn bir insan idi.
O ilk dövrlərdə yaşamış və ibadətlərinin çoxluğu ilə tanınmış Sufyan əs-Səuri və başqaları kimi sələf alimlərinin həmyaşıdı idi. Hədis ravilərindən biri sayılırdı. “Cərh və tədil” elmində öz ciddiliyi ilə seçilən Əbu Hatim ər-Razi (Allah ona rəhm etsin) onun haqqında “etibarlı, əzbərdən çoxlu hədis bilən” demişdi.