Əhli Sünnə val-Cəməa firqələr arasında səhabələr barəsində ən orta mövqedə olanlardır. İnsanlar səhabələrə münasibət barəsində üç hissəyə ayrılmışlar.
- İfrata varanlar. Nəsibilər
- Təfritə varanlar. Rafizilər, Xavariclər.
- Orta mövqedə olanlar. Əhli Sünnə val-Cəməa.
Səhabə – Peyğəmbəri (ona Allahın salavatı və salamı olsun) görmüş, ona iman gətirmiş və İslam üzərində ölən şəxsə deyilir. (Nuxbətul-Fikr, səh.148; əl-İsabə, 1/158; Fəthul-Muğis, 4/8).
Səhabələr Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yanında olmalarına görə dərəcə etibarilə müxtəlifdirlər. Səhabələrdən Peyğəmbərə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yoldaşlığı cəhətdən ən yaxın və dərəcə etibarilə digər səhabələrdən üstün olan Əbu Bəkr əs-Siddiqdir. Onun haqda Quranda belə buyurulur: “Əgər siz Peyğəmbərə kömək etməsəniz, bilin ki, Allah ona artıq kömək göstərmişdir. O vaxt kafirlər onu iki nəfərdən ikincisi olaraq Məkkədən çıxartdılar. O iki nəfər mağarada olarkən onlardan biri öz yoldaşına (Əbu Bəkrə) dedi: “Qəm yemə, Allah bizimlədir!” Bundan sonra Allah ona arxayınlıq nazil etdi, sizin görmədiyiniz döyüşçülərlə ona yardım göstərdi və kafirlərin sözünü alçaltdı. Ancaq Allahın sözü ucadır. Allah Qüdrətlidir, Hikmət sahibidir” (ət-Tövbə, 40).
Səhabələrin fəziləti
Quran və Sünnədə səhabələrin fəzilətinə dair bir çox dəlillər var:
“Dində hamını ötüb keçən ilk mühacirlərə və ənsara, həmçinin yaxşı işlər görməkdə onların ardınca gedənlərə gəlincə, Allah onlardan razıdır, onlar da Ondan razıdırlar. Allah onlar üçün altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları cənnətlər hazırlamışdır. Bu, böyük uğurdur” (ət-Tövbə, 100)
“Həqiqətən, iman gətirən, hicrət edən və Allah yolunda öz malı və canı ilə cihad edən mühacirlər və sığınacaq verib köməklik göstərən ənsar – məhz onlar bir-birinin dostlarıdır. İman gətirən, lakin hicrət etməyənlərə gəldikdə isə, onlar hicrət etməyincə siz onları himayə etməyə borclu deyilsiniz. Əgər onlar din uğrunda sizdən kömək istəsələr, sizinlə aralarında müqavilə olan bir qövm əleyhinə yardım istisna olmaqla, kömək etməyiniz gərəkdir. Allah sizin nə etdiklərinizi görür” (əl-Ənfal, 72)
“İman gətirən, hicrət edən və Allah yolunda cihad edənlər və sığınacaq verib köməklik göstərənlər – məhz onlar həqiqi möminlərdir. Onlar üçün bağışlanma və bolluca ruzi vardır” (əl-Ənfal, 74)
“Möminlər Hüdeybiyyədə ağac altında sənə beyət edərkən Allah onlardan razı qaldı. Allah onların qəlbində olanı bildi, onlara mənəvi rahatlıq nazil etdi və onları yaxın bir zəfərlə mükafatlandırdı” (əl-Fəth, 18)
“Muhəmməd Allahın rəsuludur. Onunla birlikdə olanlar kafirlərə qarşı sərt, öz aralarında isə mərhəmətlidirlər. Sən onları rüku edən, səcdəyə qapanan, Allahdan lütf və razılıq diləyən görərsən. Əlamətləri isə üzlərində olan səcdə izidir. Bu onların Tövratdakı vəsfidir. İncildə isə onlar elə bir əkin kimi vəsf olunurlar ki, bu əkin cücərtisini üzə çıxarıb onu qüvvətləndirmiş, o da getdikcə qalınlaşıb gövdəsi üstündə şax duraraq əkinçiləri heyran etmişdir. Allah möminlərin sayını artırır, özlərini də qüvvətləndirir ki, kafirləri qəzəbləndirsin. Allah onlardan iman gətirib yaxşı işlər görənlərə bağışlanma və böyük bir mükafat vəd etmişdir” (əl-Fəth, 29)
Həmçinin Sünnədə də onların fəzilətinə dair bir çox hədislər var:
Abdullah ibn Məsud (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Ən xeyirli insanlar mənim dövrümdə yaşayan insanlardır; sonra onların ardınca gələnlər, sonra da onların ardınca gələnlərdir. Sonra elə bir nəsil gələcək ki, onlardan hər birinin şahidliyi andını, andı da şahidliyini qabaqlayacaqdır”. (əl-Buxari, 2458, 2652; Muslim, 2533, 4601, 6635).
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Mənim ümmətimin içərisində ən xeyirli olanlar, mən onlara göndərildiyim və içərilərində olduğum əsrdir...”. (Muslim, 2534, 4602, 6636).
Əli ibn Əbu Talib (Allah ondan razı olsun) uzun bir hədisdə rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) buyurdu: “...Məlumun olsun ki, Uca Allah Bədrdə döyüşənlərə baxıb demişdir: “İstədiyinizi edin, artıq Mən sizi bağışlamışam!” (əl-Buxari, 3007, 4511, 4890).
Cabir (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Ağac altında beyət edənlərdən heç biri Cəhənnəm oduna girməyəcək”. (Əhməd, 14820, 14837; ət-Tirmizi, 3860, 4233; Əbu Davud, 4653, 4655. əl-Albani “Səhih əl-Cami (7680) səhih olduğunu bildirmişdir).
Səhabələrin fəziləti barədə ümumi hədislər çox olduğu kimi, şəxs olaraq da səhabələrin fəzilətləti barədə bir çox hədislər çoxdur. Bunlardan:
Aun ibn Əbu Cuheyfə atasından (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Alah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Əbu Bəkr və Ömər peyğəmbərlər və elçilər istisna olmaqla Cənnət əhlinin əvvəlki və sonrakı nəsillərindən ən hörmətli olanlardır”. (ət-Tabərani “Mucəmul-Kəbir” 257. əl-Albani “Sahihul-Cəmius-Sağir”də (№ 51) səhih olduğunu bildirmişdir).
Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Üstün dərəcədə olanlar üfüqdə olan ulduz kimi görünəcəklər. Şəkk yoxdur ki, Əbu Bəkr və Ömər onlardan daha üstün dərəcədə olacaqlar“. (İbn Məcə, 96; Əhməd, 11958; əl-Bəzzar, 9619; Əbu Yəalə, 1219, 1178; ət-Tabərani “Mucəmul-Əvsat” 7340; ət-Tirmiz, 3658;. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir).
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: “Bir dəfə bir kişi inəyini yükləyərək yolla sürürdü. İnək ona tərəf çevrilib: “Mən bunun üçün xəlq olunmamışam! Mən yalnız əkin üçün xəlq olunmuşam!” dedi. İnsanlar buna təəccüb edərək belə dedilər: “Subhən-Allah! İnək də danışarmı?” Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Buna mən iman edirəm və mənimlə birlikdə Əbu Bəkr və Ömər də iman edirlər”. Əbu Hureyra Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: “Bir gün bir çoban qoyun otararkən bir canavar gələrək sürüdən bir qoyunu apardı. Çoban onu təqib edərək qoyunu ondan aldı. Canavar ona tərəf çevrilərək belə buyurdu: “Yırtıcıların günü baxarıq. O gün bu sürüyə məndən başqa çoban olmaycaqdır.” İnsanlar: “Subhən-Allah!” dedikdə, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Buna mən iman edirəm və mənimlə birlikdə Əbu Bəkr və Ömər də iman edirlər”. (Muslim, 4401 , 6334).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Cənnətə daxil oldum və orada bir ev yaxud bir qəsr gördüm. Mən: “Bu kimindir?” - deyə soruşdum. Dedilər: “Ömər ibnul-Xəttabındır!” Mən içəri daxil olmaq istədikdə sənin qısqanclığın yadıma düşdü”. Ömər dedi: “Ey Allahın Elçisi! Heç sənə də qısqanmaq olar?” (əl-Buxari, 3/1185; Muslim, 4/1862).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun): “Kim Rumə quyusuna alsa, onun üçün Cənnət vardır!” - dedi və Osman bu quyunu aldı; “Kim Usra ordusunu təchiz etsə, onun üçün Cənnət vardır!” - dedi və Osman bu ordunu təchiz etdi”. (əl-Buxari, 3/1021).
Bir dəfə Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun), Əbu Bəkr, Ömər ibn Xattab və Osman ibn Affan Uhud dağına qalxdılar. Bu vaxt dağ silkələndi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) ona dedi: “Ey Uhud! Sakit ol! Sənin üzərində peyğəmbər, siddiq və iki şəhid var”. (əl-Buxari, 7/66)
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Cənnət üç nəfər üçün darıxır: “Əli ibn Əbi Talib, Ammar ibn Yasir və Salman əl-Farisi”. (əl-Hakim, 3/148; Səhih əl-Cami, 1/331).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Cəfər ibn Əbi Talibin iki qanadla mələk kimi Cənnətdə uçduğunu gördüm”. (ət-Tirmizi, 2/305; Silsilə əs-Səhihə, 1226).
Digər səhabələrin fəzilətlərinə və Cənnət əhlindən olmalarına dair bir çox hədislər var, lakin uzun olmasın deyə bunlarla kifayətləndik.
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadının şərtləri:
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından birinci şərt: Səhabələri sevmək Allah üçün sevmək məsələsinə daxildir və hər bir müsəlmanın üzərinə vacibdir. Səhabələrdən sonra gələnlərin heç biri onların fəziləti ilə şəriklik edə bilməzlər. Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Mənim əshabələrimi söyməyin! Əgər sizdən biriniz Uhud dağı boyda qızıl sədəqə versə, onlardan birinin verdiyi bir ovuc sədəqəyə, hətta yarısına belə çata bilməz” (əl-Buxari, 3397, 3673; Muslim, 2544, 4610, 6651).
Ənəs (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “(Kamil) imanın əlaməti ənsarı sevməkdir, münafiqliyin əlaməti isə ənsara nifrət etməkdir”. (əl-Buxari, 17; Muslim, 74).
Əgər ənsardan olanları sevmək imandandırsa, onda mühacirləri sevmək daha üstündür, çünki mühacirlər Peyğəmbərlə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) birlikdə bütün mal-dövlətlərini qoyub hicrət etmişlər. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) də bir çox hədislərində mühacirləri daha üstün saymışdır.
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından ikinci şərt: Səhabələr arasında baş verənlər haqda dilin və qəlbin qorunması və onlara qarşı gözəl zəndə olmaq. Əhli Sünnədən olanlar bu ayəyədə deyildiyi kimi iman edərlər: “Səhabələrdən sonra gələnlər deyirlər: “Ey Rəbbimiz! Bizi və bizdən əvvəl iman gətirmiş qardaşlarımızı bağışla. Bizim qəlbimizdə iman gətirənlərə qarşı nifrət və həsədə yer vermə. Ey Rəbbimiz! Həqiqətən, Sən olduqca şəfqətlisən, rəhmlisən!” (əl-Həşr, 10).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından üçüncü şərt: Bir səhabənin digərindən daha üstün olmasını etiqad etmək və bu məsələdə təfsilata getmək. Əhli Sünnə fəthdən öncə mallarını Allah yolunda xərcləyən və döyüşənləri, fəthdən sonra mallarını Allah yolunda xərcləyib döyüşənlərdən daha üstün sayarlar. Uca Allah buyurur: “Sizlərdən mallarını Məkkənin fəthindən əvvəl xərcləyib döyüşənlər başqaları ilə eyni deyillər. Onların dərəcəsi mallarını fəthdən sonra xərcləyib döyüşənlərdən daha üstündür. Amma Allah onların hamısına ən gözəl olanı vəd etmişdir. Allah sizin nə etdiklərinizdən xəbərdardır” (əl-Hədid, 10).
Uca Allah Qurani-Kərimdə mühacir və ənsarlar qeyd edildiyi bütün ayələrdə mühacirləri birinci qeyd etmişdir: “Dində hamını ötüb keçən ilk mühacirlərə və ənsara, həmçinin yaxşı işlər görməkdə onların ardınca gedənlərə gəlincə, Allah onlardan razıdır, onlar da Ondan razıdırlar. Allah onlar üçün altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları cənnətlər hazırlamışdır. Bu, böyük uğurdur” (ət-Tövbə, 100).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından dördüncü şərt: Əhli Sünnə Kitab və Sünnədə ümumilikdə və xüsusilikdə fəziləti qeyd edilən bütün səhabələri digərlərindən üstün saymışdır.
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından beşinci şərt: Xilafətə daha çox Əbu Bəkr əs-Siddiqin (Allah ondan razı olsun) layiq olduğuna etiqad etmək.
Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, bir dəfə Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) öz xütbəsində demişdir: “Allah bir qula dünya həyatı ilə Öz yanında olan (nemətlər) arasında seçim etmək imkanı verdi və (o qul) Allah yanında olanları seçdi.” Əbu Bəkr (bu sözləri eşidəndə) ağladı. Mən öz-özümə dedim: “Əgər Allah bir qula dünya həyatı ilə Öz yanıda olan (nemətlər) arasında seçim etmək imkanı verib və (o qul) Allah yanında olanları seçibsə, onda bu şeyxi ağladan nədir?” (Axırda bəlli oldu ki,) bu qul Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) özü imiş. (Həqiqətən də,) Əbu Bəkr bizdən çox bilirdi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Ey Əbu Bəkr, ağlama! Həqiqətən, insanlar arasında dostluqda və malını (xərcləməkdə) mənə ən sadiq olanı Əbu Bəkrdir. Əgər mən ümmətimin arasında özümə ən yaxın dost seçməli olsaydım, mütləq Əbu Bəkri seçərdim. Lakin İslamda qardaşlıq və sevgi (bundan da yaxşıdır). Qoy məsciddə Əbu Bəkrin qapısından başqa bütün qapılar qapadılsın!” (əl-Buxari, 466).
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) vəfatı ilə nəticələnən xəstəliyə tutulduğu zaman başı sarıqlı halda məscidə gəlib minbərdə oturdu. Allaha həmd-sənalar deyib, mədh etdikdən sonra buyurdu: “Həqiqətən, insanlar arasında canını və malını fəda etməkdə mənə ən sadiq olanı Əbu Bəkr ibn Əbu Quhafədir. Əgər mən insanlar arasında özümə xəlil (ən əziz dost) seçməli olsaydım, hökmən Əbu Bəkri seçərdim. Lakin İslamda qardaşlıq bundan əfzəldir. Elə isə, bu məsciddə Əbu Bəkrin qapısından başqa məscidə açılan bütün qapıları bağlayın!” (əl-Buxari, 467); digər bir hədisdə rəvayət edilir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) Öməri tərif edib demişdir: “Ey Xəttabın oğlu! Canım Əlində olan Allaha and olsun ki, şeytan hər dəfə yolda səninlə qarşı-qarşıya gəldikdə, yolunu dəyişib başqa yolla gedir” (əl-Buxari, 6085).
İbn Məsuddan (Allah ondan razı olsun) rəvayət etsdiyi hədisdə Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Mən özümə dost tutmaqdan uzağam. Əgər mən özümə yaxın dost seçmiş olsaydım, əlbəttə ki, Əbu Bəkri seçərdim. Lakin sizin yoldaşınız Uca Allahın dostudur”. (Əhməd, 3580; Muslim, 4395, 6327. Şueyb əl-Arnavut isnadının Muslimin şərtlərinə görə səhih olduğunu bildirmişdir).
Rəvayət edilir ki, Cubeyr ibn Mutim (Allah ondan razı olsun) demişdir: “(Bir dəfə) bir qadın Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yanına gəldi və o, qadına (bir müddətdən sonra) gəlməyi buyurdu. Qadın: “Bəs gəlib səni tapmasam necə olsun?”– deyə soruşdu. Sanki o, Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) vəfat edəcəyini qəsd edirdi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) buyurdu: “Məni tapmasan, Əbu Bəkrin yanına gedərsən!” (əl-Buxari, 3659).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından yeddinci şərt: Cənnətlə müjdələnən on səhabənin digər səhabələrdən üstün olmasına etiqad etmək. Abdur-Rahmən ibn Auf (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Əbu Bəkr cənnətlikdir; Ömər cənnətlikdir; Osman cənnətlikdir; Əli cənnətlikdir; Talhə cənnətlikdir; Zubeyr cənnətlikdir; Abdurrəhman ibn Auf cənnətlikdir; Səd ibn Əbi Vəqqas cənnətlikdir; Səid ibn Zeyd cənnətlikdir; Əbu Ubeydə ibnul-Cərrah cənnətlikdir”. (ət-Tirmizi, 3747, 4112; İbn Macə, 133; Əhməd, 1629; 1675; İbn Hibban, 7002; əl-Bəzzar, 1020. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından səkkizinci şərt: Əhli Sünnənin Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) zövcələri haqda olan etiqadı;
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) zövcələrinin möminlərin anaları olmasına və Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) həm bu dünyada, həm də Axirətdə onun zövcələri olmasına etiqad edirlər.
“Peyğəmbər möminlərə onların özlərindən daha yaxındır. Zövcələri isə möminlərin analarıdır” (əl-Əhzab, 6).
“Ey iman gətirənlər! Sizə yeməyə izin verilməyib süfrəyə dəvət olunmadıqca Peyğəmbərin evlərinə girməyin və əvvəlcədən gəlib yeməyin hazırlanmasını da gözləməyin. Lakin dəvət olunduqda girin və yemək yedikdən sonra bir-birinizlə söhbətə dalmadan dağılışın. Çünki bu hərəkətiniz Peyğəmbəri narahat edir və o sizdən utanır. Allah isə sözün açığını sizə bəyan etməkdən utanmır. Peyğəmbərin zövcələrindən bir şey istədikdə, pərdə arxasından istəyin. Bu həm sizin qəlbinizə, həm də onların qəlbinə daha çox saflıq gətirər. Sizə Allahın Elçisini narazı salmaq, vəfatından sonra onun həyat yoldaşları ilə izdivac etmək qətiyyən yolverilməzdir. Həqiqətən, bu, Allah yanında böyük günahdır”. (əl-Əhzab, 53)
“Ey Peyğəmbərin zövcələri! Siz hər hansı bir qadın kimi deyilsiniz. Əgər Allahdan qorxursunuzsa, yad kişilərlə nazlana-nazlana danışmayın, yoxsa qəlbində xəstəlik olan kəs tamaha düşər. Şəriətə müvafiq qaydada danışın. Evlərinizdə qərar tutun! İlk cahiliyyə dövründə olduğu kimi açıq-saçıq gəzməyin. Namaz qılın, zəkat verin, Allaha və Onun Rəsuluna itaət edin. Ey ev əhli! Allah sizdən günahınızı silib aparmaq və sizi tərtəmiz etmək istəyir.Evlərinizdə oxunan Allahın ayələrini və hikməti yada salın. Həqiqətən, Allah lütfkardır, hər şeydən xəbərdardır” (əl-Əhzab, 32-34).
Onların ayrı-ayrılıqda fəzilətlərinə dair hədislər də mövcuddur.
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Zövcəm Aişə cənnətlikdir”. (İbn Səd, 8/66; Səhih əl-Cami, 3965).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) Aişəyə (Allah ondan razı olsun) dedi: “Həm dünyada, həm də Axirətdə mənim zövcəm olmağa razısanmı?” Aişə: “Əlbəttə razıyam!”- deyə cavab verdi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Dünyada da, Axirətdə də sən mənim zövcəmsən!” (əl-Hakim, 4/10; Silsilə əs-Səhihə, 1142).
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Allah Elçisi (sallallahu aleyhi və səlləm) yerdə dörd xətt çəkdi və dedi: “Bunun nə olduğunu bilirsiniz?” Dedilər: “Allah və Onun Elçisi daha yaxşı bilir” Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) buyurdu: “Cənnət qadınlarının ən fəzilətlisi; Xuveylidin qızı Xədicə, Muhəmmədin qızı Fatimə, İmranın qızı Məryəm və Fironun zövcəsi Muzahimin qızı Asiyadır”. (Əhməd, 2751, 2903. əl-Albani “Silsilə əs-Sahiha”da (№ 1508) səhih olduğunu bildirmişdir).
Rəvayət edilir ki, Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) demişdir: “(Bir dəfə) Cəbrail Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) yanına gəlib dedi: “Ey Allahın elçisi, bax Xədicə əlində bir qab xörək şirəsi, (və ya yemək, yaxud içməyə bir şey) bura gəlir. Sənin yanına gəlib çatanda ona Rəbbindən və məndən salam söylə və Cənnətdə (onun üçün) içiboş mirvaridən (hazırlanmış), içində də nə səs-küy, nə də yorğunluq olan bir ev ilə onu müjdələ!” (əl-Buxari, 3820).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından doqquzuncu şərt: Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yaxınlarının, qohumlarının və övladlarının fəzilətləri və dərəcələri haqda etiqadı.
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Həsən və Hüseyn Cənnətdəki cavanlar arasında ən hörmətli olacaqlar. Ataları isə onlardan da xeyirlidir”. (əl-Hakim, 3/167; Silsilə əs-Səhihə, 796; Səhih əl-Cami, 47).
Xülasə
- Qəlblərin və dillərin səhabələrə qarşı salamat olması;
- Fəthdən öncə müsəlman olanların fəthdən sonra müsəlman olanlardan daha üstün olmasına etiqad etmək;
- Mühacirlərin ənsarlardan daha üstün olmasına etiqad etmək;
- Bədr döyüşündə iştirak edənlərin - təqribən üç yüz on yeddi nəfər, ağac altında beyət edənlərin – təqribən min dörd yüz nəfərin Cənnətlik olmasına etiqad etmək;
- Cənnətlə müjdələnən on şəxs və digər adları çəkilən səhabələrin Cənnətlik olmasına etiqad etmək;
- Fəzilət cəhətdən birinci Əbu Bəkrin, ikinci Ömərin, üçüncü Osmanın, dördüncü Əlinin olmasına etiqad etmək;
- Səhabələr arasında baş verən fitnələrə baş qoşmamaq;
- Bütün səhabələri sevmək;
- Əli ilə Muaviyə arasında olan münaqişənin ictihad səbəbilə olmasına və Əlinin daha haqlı olmasına etiqad etmək. Bu məslədə Muaviyənin ictihadında xəta etməsinə etiqad etmək;
- Səhabələrin kiçik və böyük günahlardan məsum olmamasına, lakin onların keçmiş əməllərinə görə bağışlanmasına etiqad etmək. Səhabələr peyğəmbərlərdən sonra ən fəzilətli insanlar olmasına etiqad etmək.
Səhabə – Peyğəmbəri (ona Allahın salavatı və salamı olsun) görmüş, ona iman gətirmiş və İslam üzərində ölən şəxsə deyilir. (Nuxbətul-Fikr, səh.148; əl-İsabə, 1/158; Fəthul-Muğis, 4/8).
Səhabələr Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yanında olmalarına görə dərəcə etibarilə müxtəlifdirlər. Səhabələrdən Peyğəmbərə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yoldaşlığı cəhətdən ən yaxın və dərəcə etibarilə digər səhabələrdən üstün olan Əbu Bəkr əs-Siddiqdir. Onun haqda Quranda belə buyurulur: “Əgər siz Peyğəmbərə kömək etməsəniz, bilin ki, Allah ona artıq kömək göstərmişdir. O vaxt kafirlər onu iki nəfərdən ikincisi olaraq Məkkədən çıxartdılar. O iki nəfər mağarada olarkən onlardan biri öz yoldaşına (Əbu Bəkrə) dedi: “Qəm yemə, Allah bizimlədir!” Bundan sonra Allah ona arxayınlıq nazil etdi, sizin görmədiyiniz döyüşçülərlə ona yardım göstərdi və kafirlərin sözünü alçaltdı. Ancaq Allahın sözü ucadır. Allah Qüdrətlidir, Hikmət sahibidir” (ət-Tövbə, 40).
Səhabələrin fəziləti
Quran və Sünnədə səhabələrin fəzilətinə dair bir çox dəlillər var:
“Dində hamını ötüb keçən ilk mühacirlərə və ənsara, həmçinin yaxşı işlər görməkdə onların ardınca gedənlərə gəlincə, Allah onlardan razıdır, onlar da Ondan razıdırlar. Allah onlar üçün altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları cənnətlər hazırlamışdır. Bu, böyük uğurdur” (ət-Tövbə, 100)
“Həqiqətən, iman gətirən, hicrət edən və Allah yolunda öz malı və canı ilə cihad edən mühacirlər və sığınacaq verib köməklik göstərən ənsar – məhz onlar bir-birinin dostlarıdır. İman gətirən, lakin hicrət etməyənlərə gəldikdə isə, onlar hicrət etməyincə siz onları himayə etməyə borclu deyilsiniz. Əgər onlar din uğrunda sizdən kömək istəsələr, sizinlə aralarında müqavilə olan bir qövm əleyhinə yardım istisna olmaqla, kömək etməyiniz gərəkdir. Allah sizin nə etdiklərinizi görür” (əl-Ənfal, 72)
“İman gətirən, hicrət edən və Allah yolunda cihad edənlər və sığınacaq verib köməklik göstərənlər – məhz onlar həqiqi möminlərdir. Onlar üçün bağışlanma və bolluca ruzi vardır” (əl-Ənfal, 74)
“Möminlər Hüdeybiyyədə ağac altında sənə beyət edərkən Allah onlardan razı qaldı. Allah onların qəlbində olanı bildi, onlara mənəvi rahatlıq nazil etdi və onları yaxın bir zəfərlə mükafatlandırdı” (əl-Fəth, 18)
“Muhəmməd Allahın rəsuludur. Onunla birlikdə olanlar kafirlərə qarşı sərt, öz aralarında isə mərhəmətlidirlər. Sən onları rüku edən, səcdəyə qapanan, Allahdan lütf və razılıq diləyən görərsən. Əlamətləri isə üzlərində olan səcdə izidir. Bu onların Tövratdakı vəsfidir. İncildə isə onlar elə bir əkin kimi vəsf olunurlar ki, bu əkin cücərtisini üzə çıxarıb onu qüvvətləndirmiş, o da getdikcə qalınlaşıb gövdəsi üstündə şax duraraq əkinçiləri heyran etmişdir. Allah möminlərin sayını artırır, özlərini də qüvvətləndirir ki, kafirləri qəzəbləndirsin. Allah onlardan iman gətirib yaxşı işlər görənlərə bağışlanma və böyük bir mükafat vəd etmişdir” (əl-Fəth, 29)
Həmçinin Sünnədə də onların fəzilətinə dair bir çox hədislər var:
Abdullah ibn Məsud (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Ən xeyirli insanlar mənim dövrümdə yaşayan insanlardır; sonra onların ardınca gələnlər, sonra da onların ardınca gələnlərdir. Sonra elə bir nəsil gələcək ki, onlardan hər birinin şahidliyi andını, andı da şahidliyini qabaqlayacaqdır”. (əl-Buxari, 2458, 2652; Muslim, 2533, 4601, 6635).
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Mənim ümmətimin içərisində ən xeyirli olanlar, mən onlara göndərildiyim və içərilərində olduğum əsrdir...”. (Muslim, 2534, 4602, 6636).
Əli ibn Əbu Talib (Allah ondan razı olsun) uzun bir hədisdə rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) buyurdu: “...Məlumun olsun ki, Uca Allah Bədrdə döyüşənlərə baxıb demişdir: “İstədiyinizi edin, artıq Mən sizi bağışlamışam!” (əl-Buxari, 3007, 4511, 4890).
Cabir (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Ağac altında beyət edənlərdən heç biri Cəhənnəm oduna girməyəcək”. (Əhməd, 14820, 14837; ət-Tirmizi, 3860, 4233; Əbu Davud, 4653, 4655. əl-Albani “Səhih əl-Cami (7680) səhih olduğunu bildirmişdir).
Səhabələrin fəziləti barədə ümumi hədislər çox olduğu kimi, şəxs olaraq da səhabələrin fəzilətləti barədə bir çox hədislər çoxdur. Bunlardan:
Aun ibn Əbu Cuheyfə atasından (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Alah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Əbu Bəkr və Ömər peyğəmbərlər və elçilər istisna olmaqla Cənnət əhlinin əvvəlki və sonrakı nəsillərindən ən hörmətli olanlardır”. (ət-Tabərani “Mucəmul-Kəbir” 257. əl-Albani “Sahihul-Cəmius-Sağir”də (№ 51) səhih olduğunu bildirmişdir).
Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Üstün dərəcədə olanlar üfüqdə olan ulduz kimi görünəcəklər. Şəkk yoxdur ki, Əbu Bəkr və Ömər onlardan daha üstün dərəcədə olacaqlar“. (İbn Məcə, 96; Əhməd, 11958; əl-Bəzzar, 9619; Əbu Yəalə, 1219, 1178; ət-Tabərani “Mucəmul-Əvsat” 7340; ət-Tirmiz, 3658;. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir).
Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: “Bir dəfə bir kişi inəyini yükləyərək yolla sürürdü. İnək ona tərəf çevrilib: “Mən bunun üçün xəlq olunmamışam! Mən yalnız əkin üçün xəlq olunmuşam!” dedi. İnsanlar buna təəccüb edərək belə dedilər: “Subhən-Allah! İnək də danışarmı?” Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Buna mən iman edirəm və mənimlə birlikdə Əbu Bəkr və Ömər də iman edirlər”. Əbu Hureyra Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: “Bir gün bir çoban qoyun otararkən bir canavar gələrək sürüdən bir qoyunu apardı. Çoban onu təqib edərək qoyunu ondan aldı. Canavar ona tərəf çevrilərək belə buyurdu: “Yırtıcıların günü baxarıq. O gün bu sürüyə məndən başqa çoban olmaycaqdır.” İnsanlar: “Subhən-Allah!” dedikdə, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Buna mən iman edirəm və mənimlə birlikdə Əbu Bəkr və Ömər də iman edirlər”. (Muslim, 4401 , 6334).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Cənnətə daxil oldum və orada bir ev yaxud bir qəsr gördüm. Mən: “Bu kimindir?” - deyə soruşdum. Dedilər: “Ömər ibnul-Xəttabındır!” Mən içəri daxil olmaq istədikdə sənin qısqanclığın yadıma düşdü”. Ömər dedi: “Ey Allahın Elçisi! Heç sənə də qısqanmaq olar?” (əl-Buxari, 3/1185; Muslim, 4/1862).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun): “Kim Rumə quyusuna alsa, onun üçün Cənnət vardır!” - dedi və Osman bu quyunu aldı; “Kim Usra ordusunu təchiz etsə, onun üçün Cənnət vardır!” - dedi və Osman bu ordunu təchiz etdi”. (əl-Buxari, 3/1021).
Bir dəfə Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun), Əbu Bəkr, Ömər ibn Xattab və Osman ibn Affan Uhud dağına qalxdılar. Bu vaxt dağ silkələndi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) ona dedi: “Ey Uhud! Sakit ol! Sənin üzərində peyğəmbər, siddiq və iki şəhid var”. (əl-Buxari, 7/66)
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Cənnət üç nəfər üçün darıxır: “Əli ibn Əbi Talib, Ammar ibn Yasir və Salman əl-Farisi”. (əl-Hakim, 3/148; Səhih əl-Cami, 1/331).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Cəfər ibn Əbi Talibin iki qanadla mələk kimi Cənnətdə uçduğunu gördüm”. (ət-Tirmizi, 2/305; Silsilə əs-Səhihə, 1226).
Digər səhabələrin fəzilətlərinə və Cənnət əhlindən olmalarına dair bir çox hədislər var, lakin uzun olmasın deyə bunlarla kifayətləndik.
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadının şərtləri:
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından birinci şərt: Səhabələri sevmək Allah üçün sevmək məsələsinə daxildir və hər bir müsəlmanın üzərinə vacibdir. Səhabələrdən sonra gələnlərin heç biri onların fəziləti ilə şəriklik edə bilməzlər. Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Mənim əshabələrimi söyməyin! Əgər sizdən biriniz Uhud dağı boyda qızıl sədəqə versə, onlardan birinin verdiyi bir ovuc sədəqəyə, hətta yarısına belə çata bilməz” (əl-Buxari, 3397, 3673; Muslim, 2544, 4610, 6651).
Ənəs (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “(Kamil) imanın əlaməti ənsarı sevməkdir, münafiqliyin əlaməti isə ənsara nifrət etməkdir”. (əl-Buxari, 17; Muslim, 74).
Əgər ənsardan olanları sevmək imandandırsa, onda mühacirləri sevmək daha üstündür, çünki mühacirlər Peyğəmbərlə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) birlikdə bütün mal-dövlətlərini qoyub hicrət etmişlər. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) də bir çox hədislərində mühacirləri daha üstün saymışdır.
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından ikinci şərt: Səhabələr arasında baş verənlər haqda dilin və qəlbin qorunması və onlara qarşı gözəl zəndə olmaq. Əhli Sünnədən olanlar bu ayəyədə deyildiyi kimi iman edərlər: “Səhabələrdən sonra gələnlər deyirlər: “Ey Rəbbimiz! Bizi və bizdən əvvəl iman gətirmiş qardaşlarımızı bağışla. Bizim qəlbimizdə iman gətirənlərə qarşı nifrət və həsədə yer vermə. Ey Rəbbimiz! Həqiqətən, Sən olduqca şəfqətlisən, rəhmlisən!” (əl-Həşr, 10).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından üçüncü şərt: Bir səhabənin digərindən daha üstün olmasını etiqad etmək və bu məsələdə təfsilata getmək. Əhli Sünnə fəthdən öncə mallarını Allah yolunda xərcləyən və döyüşənləri, fəthdən sonra mallarını Allah yolunda xərcləyib döyüşənlərdən daha üstün sayarlar. Uca Allah buyurur: “Sizlərdən mallarını Məkkənin fəthindən əvvəl xərcləyib döyüşənlər başqaları ilə eyni deyillər. Onların dərəcəsi mallarını fəthdən sonra xərcləyib döyüşənlərdən daha üstündür. Amma Allah onların hamısına ən gözəl olanı vəd etmişdir. Allah sizin nə etdiklərinizdən xəbərdardır” (əl-Hədid, 10).
Uca Allah Qurani-Kərimdə mühacir və ənsarlar qeyd edildiyi bütün ayələrdə mühacirləri birinci qeyd etmişdir: “Dində hamını ötüb keçən ilk mühacirlərə və ənsara, həmçinin yaxşı işlər görməkdə onların ardınca gedənlərə gəlincə, Allah onlardan razıdır, onlar da Ondan razıdırlar. Allah onlar üçün altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları cənnətlər hazırlamışdır. Bu, böyük uğurdur” (ət-Tövbə, 100).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından dördüncü şərt: Əhli Sünnə Kitab və Sünnədə ümumilikdə və xüsusilikdə fəziləti qeyd edilən bütün səhabələri digərlərindən üstün saymışdır.
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından beşinci şərt: Xilafətə daha çox Əbu Bəkr əs-Siddiqin (Allah ondan razı olsun) layiq olduğuna etiqad etmək.
Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, bir dəfə Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) öz xütbəsində demişdir: “Allah bir qula dünya həyatı ilə Öz yanında olan (nemətlər) arasında seçim etmək imkanı verdi və (o qul) Allah yanında olanları seçdi.” Əbu Bəkr (bu sözləri eşidəndə) ağladı. Mən öz-özümə dedim: “Əgər Allah bir qula dünya həyatı ilə Öz yanıda olan (nemətlər) arasında seçim etmək imkanı verib və (o qul) Allah yanında olanları seçibsə, onda bu şeyxi ağladan nədir?” (Axırda bəlli oldu ki,) bu qul Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) özü imiş. (Həqiqətən də,) Əbu Bəkr bizdən çox bilirdi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Ey Əbu Bəkr, ağlama! Həqiqətən, insanlar arasında dostluqda və malını (xərcləməkdə) mənə ən sadiq olanı Əbu Bəkrdir. Əgər mən ümmətimin arasında özümə ən yaxın dost seçməli olsaydım, mütləq Əbu Bəkri seçərdim. Lakin İslamda qardaşlıq və sevgi (bundan da yaxşıdır). Qoy məsciddə Əbu Bəkrin qapısından başqa bütün qapılar qapadılsın!” (əl-Buxari, 466).
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) vəfatı ilə nəticələnən xəstəliyə tutulduğu zaman başı sarıqlı halda məscidə gəlib minbərdə oturdu. Allaha həmd-sənalar deyib, mədh etdikdən sonra buyurdu: “Həqiqətən, insanlar arasında canını və malını fəda etməkdə mənə ən sadiq olanı Əbu Bəkr ibn Əbu Quhafədir. Əgər mən insanlar arasında özümə xəlil (ən əziz dost) seçməli olsaydım, hökmən Əbu Bəkri seçərdim. Lakin İslamda qardaşlıq bundan əfzəldir. Elə isə, bu məsciddə Əbu Bəkrin qapısından başqa məscidə açılan bütün qapıları bağlayın!” (əl-Buxari, 467); digər bir hədisdə rəvayət edilir ki, Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) Öməri tərif edib demişdir: “Ey Xəttabın oğlu! Canım Əlində olan Allaha and olsun ki, şeytan hər dəfə yolda səninlə qarşı-qarşıya gəldikdə, yolunu dəyişib başqa yolla gedir” (əl-Buxari, 6085).
İbn Məsuddan (Allah ondan razı olsun) rəvayət etsdiyi hədisdə Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Mən özümə dost tutmaqdan uzağam. Əgər mən özümə yaxın dost seçmiş olsaydım, əlbəttə ki, Əbu Bəkri seçərdim. Lakin sizin yoldaşınız Uca Allahın dostudur”. (Əhməd, 3580; Muslim, 4395, 6327. Şueyb əl-Arnavut isnadının Muslimin şərtlərinə görə səhih olduğunu bildirmişdir).
Rəvayət edilir ki, Cubeyr ibn Mutim (Allah ondan razı olsun) demişdir: “(Bir dəfə) bir qadın Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yanına gəldi və o, qadına (bir müddətdən sonra) gəlməyi buyurdu. Qadın: “Bəs gəlib səni tapmasam necə olsun?”– deyə soruşdu. Sanki o, Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) vəfat edəcəyini qəsd edirdi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) buyurdu: “Məni tapmasan, Əbu Bəkrin yanına gedərsən!” (əl-Buxari, 3659).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından yeddinci şərt: Cənnətlə müjdələnən on səhabənin digər səhabələrdən üstün olmasına etiqad etmək. Abdur-Rahmən ibn Auf (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) belə buyurdu: “Əbu Bəkr cənnətlikdir; Ömər cənnətlikdir; Osman cənnətlikdir; Əli cənnətlikdir; Talhə cənnətlikdir; Zubeyr cənnətlikdir; Abdurrəhman ibn Auf cənnətlikdir; Səd ibn Əbi Vəqqas cənnətlikdir; Səid ibn Zeyd cənnətlikdir; Əbu Ubeydə ibnul-Cərrah cənnətlikdir”. (ət-Tirmizi, 3747, 4112; İbn Macə, 133; Əhməd, 1629; 1675; İbn Hibban, 7002; əl-Bəzzar, 1020. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından səkkizinci şərt: Əhli Sünnənin Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) zövcələri haqda olan etiqadı;
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) zövcələrinin möminlərin anaları olmasına və Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) həm bu dünyada, həm də Axirətdə onun zövcələri olmasına etiqad edirlər.
“Peyğəmbər möminlərə onların özlərindən daha yaxındır. Zövcələri isə möminlərin analarıdır” (əl-Əhzab, 6).
“Ey iman gətirənlər! Sizə yeməyə izin verilməyib süfrəyə dəvət olunmadıqca Peyğəmbərin evlərinə girməyin və əvvəlcədən gəlib yeməyin hazırlanmasını da gözləməyin. Lakin dəvət olunduqda girin və yemək yedikdən sonra bir-birinizlə söhbətə dalmadan dağılışın. Çünki bu hərəkətiniz Peyğəmbəri narahat edir və o sizdən utanır. Allah isə sözün açığını sizə bəyan etməkdən utanmır. Peyğəmbərin zövcələrindən bir şey istədikdə, pərdə arxasından istəyin. Bu həm sizin qəlbinizə, həm də onların qəlbinə daha çox saflıq gətirər. Sizə Allahın Elçisini narazı salmaq, vəfatından sonra onun həyat yoldaşları ilə izdivac etmək qətiyyən yolverilməzdir. Həqiqətən, bu, Allah yanında böyük günahdır”. (əl-Əhzab, 53)
“Ey Peyğəmbərin zövcələri! Siz hər hansı bir qadın kimi deyilsiniz. Əgər Allahdan qorxursunuzsa, yad kişilərlə nazlana-nazlana danışmayın, yoxsa qəlbində xəstəlik olan kəs tamaha düşər. Şəriətə müvafiq qaydada danışın. Evlərinizdə qərar tutun! İlk cahiliyyə dövründə olduğu kimi açıq-saçıq gəzməyin. Namaz qılın, zəkat verin, Allaha və Onun Rəsuluna itaət edin. Ey ev əhli! Allah sizdən günahınızı silib aparmaq və sizi tərtəmiz etmək istəyir.Evlərinizdə oxunan Allahın ayələrini və hikməti yada salın. Həqiqətən, Allah lütfkardır, hər şeydən xəbərdardır” (əl-Əhzab, 32-34).
Onların ayrı-ayrılıqda fəzilətlərinə dair hədislər də mövcuddur.
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Zövcəm Aişə cənnətlikdir”. (İbn Səd, 8/66; Səhih əl-Cami, 3965).
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) Aişəyə (Allah ondan razı olsun) dedi: “Həm dünyada, həm də Axirətdə mənim zövcəm olmağa razısanmı?” Aişə: “Əlbəttə razıyam!”- deyə cavab verdi. Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: “Dünyada da, Axirətdə də sən mənim zövcəmsən!” (əl-Hakim, 4/10; Silsilə əs-Səhihə, 1142).
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Allah Elçisi (sallallahu aleyhi və səlləm) yerdə dörd xətt çəkdi və dedi: “Bunun nə olduğunu bilirsiniz?” Dedilər: “Allah və Onun Elçisi daha yaxşı bilir” Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) buyurdu: “Cənnət qadınlarının ən fəzilətlisi; Xuveylidin qızı Xədicə, Muhəmmədin qızı Fatimə, İmranın qızı Məryəm və Fironun zövcəsi Muzahimin qızı Asiyadır”. (Əhməd, 2751, 2903. əl-Albani “Silsilə əs-Sahiha”da (№ 1508) səhih olduğunu bildirmişdir).
Rəvayət edilir ki, Əbu Hureyra (Allah ondan razı olsun) demişdir: “(Bir dəfə) Cəbrail Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) yanına gəlib dedi: “Ey Allahın elçisi, bax Xədicə əlində bir qab xörək şirəsi, (və ya yemək, yaxud içməyə bir şey) bura gəlir. Sənin yanına gəlib çatanda ona Rəbbindən və məndən salam söylə və Cənnətdə (onun üçün) içiboş mirvaridən (hazırlanmış), içində də nə səs-küy, nə də yorğunluq olan bir ev ilə onu müjdələ!” (əl-Buxari, 3820).
Əhli Sünnənin səhabələr haqda etiqadından doqquzuncu şərt: Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yaxınlarının, qohumlarının və övladlarının fəzilətləri və dərəcələri haqda etiqadı.
Peyğəmbər (ona Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: “Həsən və Hüseyn Cənnətdəki cavanlar arasında ən hörmətli olacaqlar. Ataları isə onlardan da xeyirlidir”. (əl-Hakim, 3/167; Silsilə əs-Səhihə, 796; Səhih əl-Cami, 47).
Xülasə